autor: Agathodaemon
porta.lucis@o2.pl
Narzędzia magiczne (bronie magiczne) to symboliczne reprezentacje wszechświata. Przedstawiają moce lub siły czterech żywiołów tzw. składników z których jest on zbudowany. Widoczna jest tu analogia do redukcjonistycznej koncepcji filozoficznej, zgodnie z którą świat materialny zbudowany jest z kilku podstawowych pierwiastków. Helleńska odmiana tej filozofii wyróżniała pięć żywiołów:
- Ziemię
- Powietrze,
- Wodę,
- Ogień
- Eter
Hinduizm dokonał identycznego wyróżnia żywiołów. Elementy te zostały przypisane właściwym wierzchołkom pentagramu. Jego ramiona przedstawiają odpowiednio żywioły i narzędzia magiczne: Ziemię (Pentakl), Powietrze (Sztylet), Wodę (Kielich) oraz Ogień (Różdżkę). Nad nimi góruje Duch (Magiczna Lampa). Odzwierciedlają relacje zachodzące pomiędzy aspirantem, a jego najświętszym Aniołem Stróżem (Augoeides). By zrozumieć ten proces dobrze jest zaznajomić się z Liber LXV: Liber Cordis Cincti Serpente. Magiczne utensylia (utensilia) i symbolizowane przez nie żywioły wyrażają pewne aspekty osobowości maga i jego jaźni, za pomocą których wpływa on na świat zewnętrzny. Są zatem symbolicznym rozszerzeniem woli maga i jego tożsamości. Choć opisywane tu narzędzia służą wywieraniu wpływu na plan fizyczny, należy pamiętać, że same funkcjonują na planie eterycznym lub astralnym. Są one czymś więcej niż tylko fizycznymi przedmiotami spoczywającymi na ołtarzu. Postać, którą przybrały na planie fizycznym to forma, naczynie w którym może gromadzić się siła eteryczna. Symbolizują również złożoność przywoływanych podczas rytuału energii. Należy jednak pamiętać, że rozwój uosabianych przez broń magiczną cech jest ważniejszy od form, w które się ona przyobleka. Proces tworzenia magicznych utensyliów opisuje Liber CDXII - A vel Armorum.
Obraz przedstawiający narzędzia wykorzystywane w magii.
Pentakl
Pentakl tradycyjnie uznawany jest za symbol Ziemi. W szerszym kontekście oznacza jednak wizerunek Wszystkiego, a co za tym idzie zawiera w sobie całą rzeczywistość z której czerpie mag. Obejmuje sobą wszystkie składniki materii, a więc dokonuje się w nim synteza wszystkich elementów (żywiołów). Pentakl łączony jest z światem materialnym (sefira Malchut). Jednak rzeczywistość ta jest ściśle powiązana z niematerialną sferą duchową (wyższe partie Drzewa Życia). Tylko źle rozumiana duchowość odrzuca i wyrzeka się piękna tego świata upatrując w nim źródła wszelkiego zła i grzechu. Pentakl jest bronią czysto ochronną – magiczną tarczą. Staje się to dla nas zrozumiałe, jeśli uświadomimy sobie jego żeńską naturę, która charakteryzuje się kobiecym ciepłem, czułością i ochroną.
Phil Hine zauważa, że narzędzie to „reprezentuje proces syntezy. Jest przedmiotem, na którym manifestują się rezultaty praktyki magicznej i gdzie możliwe jest zrozumienie.” Kładzie się na nim przedmioty, które mają zostać naładowane mocą magiczną wyzwoloną podczas rytuału. Może on służyć jako ołtarz do konsekracji pomniejszych pentakli. Zdaniem Petera J. Carrolla „w pentaklu gromadzone są eteryczne formy, obrazy oraz moce, kiedy magiczna wola i percepcja ożywiają wyobraźnię. Mag podczas swych działań może stworzyć setki pentakli, tym niemniej warto mieć głównego przedstawiciela tej magicznej broni, którego moc będzie rosła wraz z praktyką.” Podczas praktyk ewokacyjnych Pentakl umieszcza się na Pucharze, a zaklęcia odprawia się przy pomocy Różdżki. Rodzaj przypisanej mu energii: receptywna. Koresponduje ze zmysłem dotyku.
Pod pewnymi względami symbolizuje on również ciało maga. Tradycyjnie Pentakl wykonywano z czystego wosku i zdaniem Crowleya jego średnica powinna wynosić osiem cali, a grubość pół cala. Obecnie do jego wykonania stosuje się również drewno, glinę i porcelanę. Aleister Crowley wskazywał, że „wszystkie Pentakle zawierają najwyższe koncepcje kręgu i krzyża, choć niektórzy wolą zastąpić krzyż punktem, Tau lub trójkątem. Vesica Piscis czasem zastępuje krąg albo też krąg glifowy i jest niczym wąż. Czasem i przestrzeń oraz idea przyczynowości często są przedstawiane. Podobnie ma się z trzema poziomami w historii filozofii, gdzie trzema przedmiotami badań były kolejno Natura, Bóg i Człowiek. Przedstawia się także czasem dualny charakter świadomości. Można wygrawerować samo Drzewo Życia, a symbol Wielkiego Dzieła winien być dodany. Mimo to Pentakl będzie niedoskonały, jeśli każda zawarta w nim idea nie zostanie zrównoważona przez przeciwstawną sobie i jeśli każda para idei pozostanie bez związki z pozostałymi parami.” Nawiązując do powyższego cytatu M. Howard zauważył, że uświęcony okrąg mający w swym środku punkt lub krzyż równoramienny ma w sobie dużą moc; przedstawia całość i jednolitość aktu twórczego.
Crowley dodaje następnie: „Neofita pewnie dobrze zrobi, jeśli pierwsze szkice jego Pentaklu będą duże i skomplikowane, stopniowo upraszczając je, nie przez eliminację, lecz przez połączenie, jak zoolog, który zaczyna od czterech wielkich gatunków małp i Człowieka, łącząc je potem pod nazwą „naczelnych”. (...) Niemądrze jest upraszczać zbyt szybko, jako że najwyższy hieroglif musi być nieskończony. Najwyższe rozwiązanie nie zostaje dokonane, a jego symbolu nie wolno przedstawiać.” Najczęściej spotykanym motywem Pentaklu są pentagram i heksagram (w szczególności unikursalny). Jeśli przyjrzymy się tej pierwszej figurze z pewnością dostrzeżemy, że ilość jej ramion odpowiada następującym żywiołom: Ziemia, Powietrze, Ogień, Woda. Nad nimi góruje Duch. Idąc dalej tym tropem każde z tych ramion jest również powiązane z jednym z magicznych narzędzi: Sztyletem, Kielichem, Różdżką, Pentaklem oraz Magiczną Lampą.
Jak już zauważyliśmy wcześniej, Pentakl stosowany jest miedzy innymi do konsekracji przedmiotów, lecz służy też do rzutowania energii. Symbolizuje ciało, a szczególnie łono bogini Matki (element Ziemi). Pentakl ma również sens tożsamy z karmą. W tradycji laveyańskiej rolę pentaklu odgrywa symbol Baphometa znajdujący się ponad ołtarzem. LaVey był zdania, że „reprezentuje Siły Ciemności w połączeniu z rozrodczą płodnością kozła.” Odwołuje się on do innego aspektu tego magicznego symbolu – pochwały siły, witalności i seksualności. Jego analiza byłaby materiałem na osobny esej. Tradycja salomoniczna nie uwzględnia jeszcze tego magicznego narzędzia, gdyż pojawiło się ono dopiero w czasach późniejszych. Kabała wiąże go ze światem Asija. Przyporządkowanym Pentaklowi kierunkiem świata jest północ, korespondują więc z nimi następujące godformy: Nuit, Daimonos, Uriel, Weles, Mokosz, Kephra, Kubera, Belial, Zimmimaj.
Sztylet i Miecz
Sztylet jest jakby przedłużeniem Miecza i jako tako na ołtarzu stanowią jedność. Zarówno Sztylet i Miecz wyposażone są w obosieczne ostrze (dwustronne). Żywiołem przypisanym obu broniom jest Powietrze. Falliczny kształt (podobnie jak w przypadku Różdżki) wskazuje na związek z pierwiastkiem męskim (siły solarne) i prawą stroną ciała. W magii ceremonialnej służą do kierowania energią. Za ich pomocą kreśli się też znaki i symbole w powietrzu, oraz oznacza się punkty kardynalne kręgu. Służą też do uwalniania energii, szczególnie na otwartej przestrzeni. Zarówno Miecz, jak i Sztylet stanowią przedłużenie ramienia maga i symbolizują intelekt. A. Crowley słusznie twierdził, że „sztylet wyraża wolę uświęcenia wszystkiego. Odnosi się on do tego, co jawi się między zachciankami a rozsądkiem.” Jak zatem widać magiczny Miecz stanowi Wolę oraz mądrość i Słowo maga. To także metafora miecza, który przeciął węzeł gordyjski, oraz oręż bogów wojny jak Ares czy Jarowit. Anton Szandor LaVey widział w Sztylecie „Miecz Potęgi” i uznawał go za symbol „agresywnej siły.” W opracowanych przez niego rytuałach „kapłan przebija końcem miecza pergamin zawierający przesłanie lub życzenie zaraz po jego odczytaniu na głos. Następnie nadziany na ostrze pergamin trafia w płomienie świecy. Podczas wysłuchiwania życzeń innych uczestników i podczas powtarzania ich kapłan trzyma miecz nad głowami zgromadzonych (starym rycerskim zwyczajem)”. Zmysłem z którym korespondują obie bronie jest węch. Rodzaj energii: projektująca.
Zgodnie z Przekazem Większego Klucza Salomona Sztylet i Miecz należy konsekrować w dniu Merkurego. Co jakiś czas zalecane jest oczyszczanie tej magicznej broni poprzez jej okadzenie i pozostawienie na jakiś czas obłożonej świętymi ziołami zebranymi specjalnie w tym celu.
Obecnie częściej stosuje się Sztylet, lecz Aleister Crowley zgodnie z wielowiekową tradycją w Liber ABA wymienił obie bronie pośród magicznego instrumentarium znajdującego się na ołtarzu. Miecz ma zastosowanie w szczególnych formach magii ceremonialnej, lub jako ostateczny atut przeciw nieposłusznym bytom. Ponadto Peter J. Carroll poczynił uwagę, że “miecz, a jeszcze częściej sztylet, to broń analizy, instrument podziału, który w podstawowym znaczeniu jest narzędziem destrukcji. Przy pomocy miecza magiczna wola i percepcja usuwają z wyobraźni niepożądane elementy. Miecz to rezerwuar mocy dezintegrującej wpływy sił eterycznych oddziałujących na świat materii.” Miecz oraz Pentakl uznawane są za oręż eteryczny. Dzięki nim „wyższy porządek woli, percepcji i wyobraźni sprawuje władzę mentalną nad planami pośredniej natury.” Przypisuje mu się własność analizowania i rozróżniania. Należy też zaznaczyć, że Sztylet w żadnym razie nie pełni roli narzędzia ofiarniczego i nie służy składaniu ofiar. Jest to natomiast bez wątpienia przedmiot dodający poczucia mocy.
Istnieje tradycja nadawania imienia Sztyletowi i Mieczowi. Ten pierwszy umieszczamy na ołtarzu tak by wraz z biczem i łańcuchem tworzyły trójkąt wokół naczynia ze świętym olejkiem. W religiach neopogańskich rytualny sztylet nosi nazwę Athame. Kabała wiąże go ze świat Jecira.
Jako, że przypisanym Sztyletowi i Mieczowi kierunkiem świata jest wschód, korespondują z nimi następujące godformy: Therion, Iunges, Raphael, Dadźbog, Perun, Ra, Indra, Lucyfer, Amajmon.
Kielich (Puchar)
Kielich Sakramentu, czyli Puchar jest Zrozumieniem. Jak zauważył Aleister Crowley: „Zrozumienie Maga jest jego połączeniem z Niewidzialnym, po stronie pasywnej. Jego Wola błądzi czynnie, sprzeciwiając się Woli Wszechświata. Jego Zrozumienie błądzi pasywnie, kiedy poddaje się wpływom nie pochodzącym z ostatecznej prawdy.”
Jak wiemy życie na naszej planecie zrodziło się w głębinach pradawnego oceanu. Z tego też powodu w symbolice okultystycznej Kielich jako narzędzie o charakterze żeńskim kojarzy się z morzem, Księżycem, ciemnością, nocą, pieczarami podziemnymi oraz międzygalaktyczną przestrzenią.
W Kielichu zauważyć można analogię do lotosu (czakry). Kwiat ten otwiera się na słońce i zbiera rosę. Naturą Pucharu jest więc przyswajanie a nie projekcja. Ta cecha czyni z niego symboliczną joni. Często więc w rytuałach dochodzi do symbolicznego zjednoczenia Sztyletu lub Różdżki z Kielichem poprzez zanurzenie w nim. Obrazuje to akt seksualny, zjednoczenie pierwiastka żeńskiego i męskiego, świętą hierogamię. Rodzaj energii: receptywna. Kielich jest eterycznym zbiornikiem magicznej percepcji. Skropienie wodą z Pucharu oczyszcza Świątynię, oraz błogosławi wszystko, co znajduje się na zewnątrz (w tym też zebranych, biorących udział w rytuale). Kielich bez przykrywki symbolizuje ekspansję w nieskończoność. Powiązany jest z żywiołem Wody a co za tym idzie z uczuciami. Zmysłem z którym koresponduje jest smak. Peter J. Carroll podkreślał, że „różdżka i puchar to bronie, które służą bezpośredniej transmisji siły życiowej (czyli Kia) na plan eteryczny.” Kielich otwiera wrota, przez które percepcja zyskuje dostęp do innych wymiarów, a dzieje się tak dzięki jego właściwościom autohipnotycznym. Jest to też mitologiczny róg obfitości. Anton Szandor LaVey uznawał Kielich za symbol „Pucharu Rozkoszy”. Zauważył też słusznie, że z Kielicha najpierw pije kapłan przewodzący ceremonii, po czym przekazuje go asystentowi, który czyni podobnie. Dawniej podczas rytuałów magicznych i religijnych wypijano płyn z Kielicha jako ofiarę dla bogów. Wypełniały go wino, czasami krew ofiary, lub jak w chrześcijaństwie krew bóstwa. Obecnie w magii stosuje się wino lub krystalicznie czystą wodę. Pamiętać należy, że spożycie cieczy z Kielicha Sakramentu jest symbolicznym przypieczętowaniem rytuału. Ponadto Phil Hine uzmysławia nam że zawartość Pucharu najpierw ładuje się podczas rytuału mocą inwokacji by potem skonsumować ją podczas uczty ofiarnej. Najlepiej jeśli Kielich wykonany jest ze srebra. Tradycja salomoniczna w ogóle nie wspomina Kielicha i Pentaklu, gdyż prawdopodobnie w czasach powstania tego kabalistycznego dzieła nie były jeszcze powszechnie stosowane. Obecnie Kabała wiąże go ze światem Berija.
Przypisanym mu kierunkiem świata jest zachód, a zatem powiązanymi z nim godformami są Babalon, Teletarchai, Gabriel, Dziewanna, Łada, Tum, Varuna, Lewiatan, Korson.
Różdżka
Jak wcześniej zauważyliśmy Różdżka służy transmisji siły życiowej na plan eteryczny. Symbolizuje ona wolę, czyli ukierunkowane działanie. Przypisywana jej energia ma charakter projektujący. Aleister Crowley uświadamiał w Liber ABA, że „Magiczna Wola jest różdżką w twoich rękach, poprzez którą dokonuje się Wielkie Dzieło (...).” Zatem jako narzędzie magiczne służy precyzyjnemu kierowaniu przyzywanymi energiami podczas rytuału. Niekiedy służy też do rysowania magicznych symboli na ziemi lub do wyznaczania kardynalnych punktów okręgu. Jest główną bronią maga, a jej nazwa jest magiczną Przysięgą. Symbolizuje pierwotną werwę, która pobudza nas do działania. Podobnie jak w przypadku relacji Sztylet-Miecz, również magiczna Różdżka posiada swój dłuższy odpowiednik w postaci laski (zwanej też kosturem). Oba narzędzia przedstawione zostały w Clavicula Salomonis. Tradycja nakazuje by Różdżka miała długość od czubka środkowego palca do łokcia maga. Michael Howard podkreśla, że „mag powinien sam wykonać swą różdżkę. Należy ją wyciąć z drzewa w czasie, gdy Księżyc jest w fazie ubywania, by najmniej zaszkodzić drzewu.” Panuje też zgoda co do tego, że drzewo to powinno się poprosić o dar jaki stanie się naszą Różdżką, a po operacji ścięcia należy zostawić pod nim symboliczną ofiarę. Tradycyjną Różdżkę magiczną zwykle wycina się o wschodzie słońca z leszczyny, choć jak pisał Scott Cunningham stosuje się też wierzbę, czarny bez, dąb, jabłoń, brzoskwinię, orzech i wiśnię. Większy Klucz Salomona jako materiał na różdżkę podaje właśnie leszczynę oraz orzech, laska zaś winna zostać sporządzona z bzu, drzewa różanego lub trzciny. Drewno z którego sporządzone zostaną narzędzia powinno być dziewicze, czyli z jednorocznego drzewa. Gałąź powinna zostać odcięta jednym cięciem, o wschodzie słońca i w dniu Merkurego. Czasami czubek tego magicznego narzędzia ozdabia się górskim kryształem. Oczywiście nic nie stoi na drodze by zakupić gotową Różdżkę, lub wykonać ją z innego materiału. W każdym razie należy pokryć ją symbolami które odzwierciedlają naszą ścieżkę, idee, ślubowania i magiczną Wolę, a następnie konsekrować. Podobnie jak w przypadku pentaklu i lamenu, poprzez naniesienie na nią symboli i run, umieszczamy na Różdżce tajemne klucze do swojej mocy. Falliczny kształt Różdżki czyni ją atrybutem męskim. Warto zauważyć, iż tradycja laveyańska w ogóle nie stosuje tego narzędzia. Symbolicznym odpowiednikiem Różdżki jest tam gliniany Fallus.
Żywiołem przypisywanym Różdżce jest Ogień, jest wiec symboliczną pochodnią na głowie Baphometa – to światło równowagi powszechnej, oraz światło poznania i wiedzy, a także ogień prometejski. Różdżka wiąże się symbolicznie z laskami Hermesa, Merkurego i Eskulapa. Koresponduje ze zmysłem wzroku. Kabała wiąże ją ze światem Acilut. Przyporządkowanym Różdżce kierunkiem świata jest południe, wiąże się więc z następującymi godformami: Hadit, Sunoches, Michael, Swaróg, Swarożyc, Ahathor, Yama, Szatan, Goap.
Lampa
Ostatnim z magicznych narzędzi, którymi dysponuje adept jest Magiczna Lampa. Pomimo nazwy narzędzie to jest bardziej ideą niż jej fizyczną manifestacją. Nie musi wcale przyjmować formy lampy. Każdy przedmiot będący dla maga ucieleśnieniem tej idei może stać się dla niego Lampą. Peter J. Caroroll zauważył: „Chaos, ten ostateczny substrat istnienia, jak również Kia, osobista siłą życiowa, mogą być równie dobrze odczuwane pod postacią oszałamiającej ciemności, jak też pustki i świetlistości. Lampa, jako narzędzie służące sprowadzaniu tych sił do zwyczajnej świadomości, może przyjmować różnorakie formy. Może być wszystkim, począwszy od wyobrażenia Boga lub tao, skończywszy na jakimś prymitywnie wyglądającym fetyszu czy symbolu. Droga maga polega na przejawianiu ducha w materii.” Warto tu też odnotować pogląd Phila Hinea na temat Magicznej Lampy: „W tradycyjnym systemie magii Zachodu odnosi się do idei boskości i Świętego Anioła Stróża, choć równie dobrze może się wiązać z bardziej pierwotnymi fetyszami, które z czasem osiągnęły status gnozy i inspiracji.” Jak więc zauważyliśmy to ostatnie z magicznych narzędzi wcale nie musi przyjmować postaci lampy, lecz często magowie nadają jej właśnie taką formę. Wiąże się to zapewne z faktem, że przez wieki lampa oliwna stała się jakby symbolem światła oraz oświecenia umysłowego. Światło kaganka dawało możliwość zdobywania wiedzy i poznawania rzeczywistości. Mówiąc o Lampie mamy na myśli zarówno jej niematerialną formę jaki fizyczny odpowiednik. Zatrzymajmy się teraz przy tej pierwszej. Tak pojmowana Lampa nie ma składników ani osoby. Była zanim nastało „Jestem” i karmiona jest Aethyrem. Jest światłem czystej duszy i wyobrażeniem najwyższego. Bez jej światła mag w ogóle nie może pracować. Lampa pomaga w urzeczywistnieniu gnozy. Jest fizycznym odpowiednikiem inspiracji, a to oznacza że jest bronią natchnienia. Pobiera siły rozbudzone podczas urzeczywistniania gnozy. Uznaje się ją za symbol życia triumfującego nad śmiercią. Lampa Magiczna odnosi się przede wszystkim do Świętego Anioła Stróża i reprezentowanej przez niego Prawdziwej Woli. Związana jest też z Akashą, czyli niezmiennym, wiecznym źródłem całego wszechświata. Jest to najdoskonalsze z magicznych narzędzi. Podczas gdy pozostałe tkwią na ołtarzu, Lampa wznosi się ponad nim. Charakter Magicznej Lampy opisał pięknie Aleister Crowley:
„Gdy wzrok Maga spoczywa na Lampie, nic poza nią nie istnieje. Narzędzia leżą bezczynnie na Ołtarzu, a Światło samo płonie wieczyście.
Nie ma już Boskiej Woli, którą była Różdżka, jako że ścieżka stała się jednym z Celem.
Nie ma już Boskiego Zrozumienia, którym był Puchar, jako że podmiot i Przedmiot inteligencji są jednym.
Nie ma już Boskiego Rozsądku, którym był Miecz, jako że to, co skomplikowane rozpuściło się w Pojedynczym.
Nie ma już Boskiej Substancji, którą był Pentakl, jako że wielu stało się Jednym.
Święta Lampa płonie tajemnie, wieczysta, nieograniczona, niewymierna, bez przyczyny i skutku. Światło to jest bez ilości i jakości, nieuwarunkowane i wiekuiste.”
Jeśli mielibyśmy przypisać Lampie jakiś rodzaj energii to byłaby ona projektująca i zarazem receptywna. Nie posiada przyporządkowanego sobie kierunku świata, gdyż ogarnia swym światłem je wszystkie. Jeśli koniecznie mielibyśmy jej jakiś nadać, to byłoby to centrum magicznego kręgu w którym stoi mag jednoczą się z Duchem (opieram się tu na Liber Samekh). Wybór należytego przedmiotu na Lampę wiąże się przede wszystkim z analogią ducha i światła.
Magiczna Lampa posiada swoje odpowiedniki w judaizmie i chrześcijaństwie. W judaizmie jest to Ner tamid, zaś w chrześcijaństwie identyczną rolę pełni Wieczna Lampka. Znajdująca się w żydowskich synagogach Ner tamid jest wiszącą lampą w której wiecznie pali się światło. Umiejscowiona jest ponad Aron ha-kodesz i symbolizuje wieczną obecność Stwórcy, oraz jego wszechmocność i wieczność. Nawiązuje też do menory, która w dawnych czasach stała w Świątyni Jerozolimskiej i której przynajmniej jedno ramię musiało się palić.
Wraz z powstaniem chrześcijaństwa, młoda religia przyjęła symbol Ner tamid i współcześnie w każdej chrześcijańskiej świątyni przed ołtarzem wisi wieczna lampka, która nigdy nie powinna gasnąć. Jej światło wskazuje na obecność Eucharystii w tabernakulum. Przypomina więc chrześcijanom o wiecznej obecności Chrystusa. Obie lampy pełnią więc podobną funkcję jak ich magiczny odpowiednik.
Na zakończenie przedstawię podsumowanie w formie tabeli:
Narzędzie
|
Cecha
|
Proces
|
Żywioł
|
Strona
Świata
|
Natura
|
Charakter energii
|
Duch
|
Pentakl
|
ciało
|
synteza
|
Ziemia
|
północ
|
żeńska
|
receptywna
|
gnomy
|
Sztylet
|
rozum (intelekt)
|
analiza
|
Powietrze
|
wschód
|
męska
|
projektująca
|
sylfy
|
Kielich
|
dusza
|
zrozumienie i postrzeganie
|
Woda
|
zachód
|
żeńska
|
receptywna
|
rusałki
|
Różdżka
|
wola
|
ukierunkowanie
|
Ogień
|
południe
|
męska
|
projektująca
|
salamandry
|
Lampa
|
duch
|
boska inspiracja
|
Duch
|
centrum
|
-
|
-
|
-
|
Oczywiście magowie stosują też różne inne pomocnicze narzędzia jak bicz, łańcuch, korona, kadzielnica i dzwonek. Opisane zostaną one w odrębnym artykule.
Miłość jest prawem, miłość podług woli.
